ویژگی‌های معلم خوب
ویژگی‌های معلم از نظر جان دیویی
جان دیویی، از فلاسفه تعلیم و تربیت در قرن اخیر، كه معتقد است معلم خوب باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- معلم خوب، باید به تفاوت‌های فردی شاگردان خود، آگاهی داشته باشد.
- معلم خوب، باید قدرت هدایت كلاس به سوی هدف‌های مشخص شده را داشته باشد.
- معلم خوب، باید احساسات سلطه جویانه خود را كنترل كند.
ویژگی‌های معلم خوب
هرچند یك معلم خوب و موفق در موقعیت‌ها و محیط‌های مختلف، متفاوت است، با این حال، معلمان خوب به طور كلی، خصوصیات مشتركی دارند از قبیل:
علاقه به تدریس:
به این معنی كه معلم باید به خود تدریس و موضوع مورد تدریس، علاقه داشته باشد.
ثبات عاطفی و روانی:
معلم به عنوان یك رهبر و الگوی رفتاری باید در افكار و اعمالش ثبات داشته باشد و تحت تأثیر عواطف و هیجاناتش تصمیم‌گیری نكند، به‌طوری كه دانش‌آموزان بتوانند به او اعتقاد و اطمینان داشته باشند.
ادامه به تحصیل:
معلم كسی است كه همیشه احساس نیاز به یادگیری و فراگیری مطالب تازه داشته باشد و مطالعات خود را پس از كسب مدرك تحصیلی متوقف نكند.
حس مهربانی و همدردی با دانش‌آموزان:
معلم باید رفتارش به گونه‌ای باشد كه دانش‌آموزان بتوانند، آزادانه ناراحتی‌ها و مشكلات خود را با او در میان بگذارند و مطمئن باشند به خاطر اشتباهات مرتكب شده، مورد انتقاد او واقع نخواهند شد.
روحیه همكاری:
یك معلم خوب همیشه آماده همكاری با دیگر معلمان است، خصوصا اگر احساس كند كه وجودش در این همكاری مؤثر و لازم است.
صبر و بردباری:
یكی از خصوصیاتی كه واقعا یك معلم خوب باید از آن برخوردار باشد، بردباری است. زیرا اصولا معلم با كودكان و نوجوانان سروكار دارد و این افراد به خاطر كمی سن و تجربه، گاهی رفتارهایی از خود بروز می‌دهند كه اگر معلم بردباری كافی نداشته باشد، موجب ناراحتی خواهد شد.
رعایت انصاف در ارزشیابی‌ها:
دانش‌آموزان به اظهار نظر معلم در مورد خود، خیلی اهمیت می‌دهند و چنانچه ارزشیابی معلم منصفانه نباشد، موجب كینه و دشمنی و در نتیجه دوری گزیدن برخی از دانش‌آموزان از معلم می‌گردد، كه این حالات عاطفی، ثمرات بدی در پی خواهد داشت.
آشنایی با اصول روان‌شناسی:
معلم باید علاوه بر داشتن تخصص در زمینه‌ای خاص كه تدریس می‌نماید، با اصول كلی روان‌شناسی نیز باید آشنایی داشته باشد. چنانچه معلم با قوانین رشد، یادگیری، خصوصیات سنی گروه‌های مختلف و ... آشنا باشد، خیلی از مسائل و مشكلات را می‌تواند به آسانی توجیه كرده و راه حل آن ها را بیابد.
قدرت بیان:
خوش‌صحبتی و قدرت بیان، یكی از عواملی است كه در ایجاد رابطه با افراد، فوق‌العاده مؤثر است و معلم باید حتما از این نیرو برخوردار باشد. بسیاری از افراد، باسواد و مطلع هستند ولی در اظهار مطالب و تفهیم آن به دیگران، ناتوانند.
یك معلم خوب كسی است كه مرتب از فعالیت‌های آموزشی كه انجام می‌دهد، ارزشیابی به عمل آورد. یعنی با توجه به هدف‌های آموزشی و رفتاری كه در آغاز شروع هر كلاس در نظر دارد، باید ببیند تا چه حد به این هدف‌ها دست یافته و تا چه حد توانسته در دل دانش‌آموزان نفوذ كند و مورد تأیید آن ها واقع شود.
آراستگی ظاهر:
معلمی كه در روز، چندین ساعت در برابر دانش‌آموزان كلاس ظاهر می‌شود، باید از نظر ظاهر كاملا آراسته، پاكیزه و منظم باشد.
ویژگی‌های معلم در مورد پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان
در زمینه اثربخشی فعالیت معلم، پژوهش‌هایی صورت گرفته است كه براساس این پژوهش‌ها، ویژگی‌های زیر را فهرست كرده‌اند:
- استفاده متنوع از مطالب و روش‌های تدریس
- آموزش همراه با شور و شوق
- رفتار آموزشی مطابق با وظیفه و كار آموزشی
- پرهیز از عیب‌جویی و انتقادات تند و خشن
- استفاده بیشتر از سبك تدریس غیرمستقیم
- تأكید بیشتر بر محتوای آموزشی
بنابر آنچه گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت یك معلم خوب:
- رابطه‌اش با دانش‌آموزان مثبت است.
- به احساسات دانش‌آموزان توجه می‌كند.
- نظم و كنترل كلاس را در اختیار دارد.
- محیط مطلوبی برای یادگیری پدید می‌آورد.
- از كار با دانش‌آموزان لذت می‌برد.
- دانش‌آموزان را به فعالیت‌های یادگیری می‌كشاند.
- خلاق و نوآور است.
- به آموزش مهارت خواندن تأكید دارد.
- دانش‌آموزان را به داشتن تصویر خوبی از خود هدایت می‌كند.
- به‌طور جدی در فعالیت‌های رشد حرفه‌ای خود شركت می‌كند.
- انعطاف‌پذیر است و به موضوع درسی تسلط كافی دارد.
- ثابت‌قدم است و عادلانه رفتار می‌كند.
مرکز یادگیری سایت تبیان - منبع: سایت پژوهشکده باقرالعلوم
تهیه و تنظیم: مریم فروزان کیا
